Dzień Tradycji Służby Więziennej. Rozmowa z ppłk Zbigniewem Konopackim w Izbie Tradycji i Pamięci wronieckiego więzienia

8 lutego obchodzony jest Dzień Tradycji Służby Więziennej, ustanowiony nowelizacją z 2022 roku ustawy o Służbie Więziennej. Data ta nawiązuje do podpisania przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego dekretu w sprawie tymczasowych przepisów więziennych, 8 lutego 1919 roku, stanowiącego fundament organizacji i reformy więziennictwa w niepodległej Rzeczypospolitej.

W tym roku więzienie we Wronkach będzie obchodzić 130-lecie funkcjonowania. Jego otwarcie miało miejsce 1 lipca 1894 roku, a od tego czasu, miejsce to spotkało wiele zmian i przetrwało różne okresy historii.

Różne okresy w historii więzienia ukazują jego funkcjonowanie w różnych formach. Dzieje historii determinowały wiele aspektów życia w więzieniu oraz funkcjonowania służby więziennej. Zbigniew Konopacki przypomina o okresie PRL-u, kiedy to wcześniejsze tradycje z okresu II Rzeczypospolitej były zepchnięte na margines, a często celowo zacierane.

W okresie funkcjonowania PRL-u nie było żadnego punktu odniesienia do wcześniejszej tradycji więziennej. Ta tradycja była kształtowana zupełnie na nowo, w myśl założeń narzucanych, w których wszystko było uporządkowane według ideologii, nie tylko wewnątrz zakładu, ale także na zewnątrz. Tak samo przejawiało się to w życiu i funkcjonowaniu więźniów, jednak głównie mam na myśli wzorce i działania służby więziennej. Nie było wtedy odniesień do dobrych wzorców z okresu II Rzeczypospolitej, czyli okresu przedwojennego, a możliwość powrotu do tych wzorców była dopiero w okresie po zmianie ustrojowej - mówi podpułkownik Zbigniew Konopacki.

Powrót do odpowiednich wzorców funkcjonowania służby więziennej nie nastąpił nagle, wymagało to dużej pracy, przywoływania historii.

Uważamy, że wzorce w okresie II Rzeczypospolitej były właściwymi, z tego względu, że funkcjonariuszami straży więziennej zostawali wtedy zasłużeni działacze na rzecz niepodległości Polski. Szereg takich osób, funkcjonariuszy, właśnie taką działalność i takie zaangażowanie prowadziły. Dlatego zostawały funkcjonariuszami, ponieważ było to naturalne, takie przełożenie, że są to osoby które poświęcały nie tylko zaangażowanie, ale także często życie - stwierdza.

Podpułkownik podkreśla, że nie można jednoznacznie oceniać historii, również tej dotyczącej Służby Więziennej. Większość funkcjonariuszy, niezależnie od dziejów historii, wykonywała swoje obowiązki z zaangażowaniem, służąc resocjalizacji osadzonych. Jednakże nie można pominąć przypadków, w których funkcjonariusze nie zapisali się chlubą dla ojczyzny, co również miało miejsce.

Musimy wiedzieć o tych i o tych postawach - mówi. - Jednak warto skupiać się na rzeczach, które powinny być chlubą dla tego zakładu. Ważne jest dla nas, by było tu miejsce, w którym można się z tym spotkać. Stąd też nasz pomysł, by stworzyć Izbę Tradycji i Pamięci, w której są elementy przede wszystkim ukazujące postawy czy wzorce, które nieprzypadkowo będą tutaj przez nas eksponowane, bo będą one godne polecenia i uwagi.

W Izbie Tradycji i Pamięci znajduje się tablica poświęcona funkcjonariuszom i pracownikom, którzy zginęli podczas II Wojny Światowej. Wśród nich jest także dwóch naczelników wronieckiego więzienia, którzy za wykonywanie swoich obowiązków zapłacili życiem. Teraz stanowią oni wzorce oddania służbie dla kolejnych pokoleń funkcjonariuszy.

Jeden z nich został zamordowany przez nacjonalistów ukraińskich na terenach wschodnich w 1939 roku. Drugi został zamordowany w Katyniu. Jest to ta najwyższa cena, jaką ci funkcjonariusze ponieśli.

Zbiory Izby obejmują wiele pamiątek, przypominających dzieje wronieckiej Służby Więziennej. Miejsce to jest coraz częściej odwiedzane przez osoby z zewnątrz - mieszkańców Wronek oraz okoliczne szkoły.

Jesteśmy oddziałem zamkniętym, ale staramy się nie być zamkniętymi na ludzi - dopowiada mjr Agata Nowak, Kierownik działu penitencjarnego Zakładu Karnego we Wronkach.

Doświadczenia II Wojny Światowej pokazały, że w najtrudniejszych momentach, służby doświadcza się nie tylko ciężką pracą, ale również poświęcaniem życia, co pokazują losy niektórych, dawnych funkcjonariuszy. We wronieckiej służbie więziennej służyło wielu bohaterów, zarówno Powstania Wielkopolskiego, jak i z Legionów czy Armii Hallera.

To jest wzorzec, na którym ten fundament zawsze powinien być stawiany. Chcemy również, by był to wzorzec dla naszych młodych funkcjonariuszy, że to ma być dobra praca, ale jej podłożem jest także pasja i poświęcenie dla ojczyzny - mówi podpułkownik Konopacki.

Praca funkcjonariusza nie musi kończyć się poświęceniem w dosłownym tego słowa znaczeniu, jednak liczy się zaangażowanie w pełnieniu obowiązków i działań. Wszyscy ci, którzy zainteresowani są pracą jako funkcjonariusz, mają okazję podjąć pracę w murach wronieckiego zakładu.

Zakład Karny we Wronkach informuje o trwającym w jednostce naborze na strażnika Działu Ochrony oraz na stanowisko młodszej pielęgniarki i młodszego ratownika medycznego.

Osoby zainteresowane zachęcane są do kontaktu z zakładem drogą mailową lub telefoniczną.