Powstańcy z naszej ziemi, którzy zginęli w Katyniu

Wiosną 1940 r., wykonując uchwałę Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 r., sowiecka policja polityczna NKWD ZSRS wymordowała blisko 22 tys. obywateli RP. Było wśród nich 14,5 tys. jeńców wojennych – oficerów i policjantów – z obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie oraz 7,3 tys. więźniów aresztowanych w okupowanej przez ZSRS wschodniej części Polski. Oficerów z obozu kozielskiego rozstrzelano w Katyniu, tych ze Starobielska – w Charkowie, natomiast policjantów z Ostaszkowa – w Kalininie. Egzekucję więźniów przeprowadzono w więzieniach w Mińsku, Kijowie, Charkowie i Chersoniu. Źródło:IPN

Kpt. piech. Adam Kowalczyk

Syn Jan i Józefy z domu Białek, urodził się 11 październka w Nowej Wsi k. Wronek. W czasie I wojny światowej, jako poddany pruski, 21 września 1914 został powołany do armii zaborcy i skierowany na front zachodni. Walczył we Francji, gdzie 8 sierpnia 1918, w bitwie pod Amiens został ranny. Po wyleczeniu ran i zakończeniu wojny, w listopadzie 1918, powrócił do Wronek i brał udział w przygotowaniu do Powstania Wielkopolskiego. Z chwilą jego wybuchu, jako dowódca oddziału powstańczego, brał udział walkach w Grupie Zachodniej. Po zakończeniu działań wojennych odbył szkolenie zawodowe, był m.in. absolwentem Szkoły Oficerskiej w Poznaniu. Odznaczony Orderem Wojennym Virtuti Militari V klasy, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.Pod koniec kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji UNKWD w Smoleńsku, 30 kwietnia 1940, pozycja 74, teczka personalna nr 2476. W czasie ekshumacji w 1943 zidentyfikowany i oznaczony nr AM 3849. Pozostawił żonę Melanię z Błażejczyków oraz córki Danutę i Janinę.

Mjr piech. Ludwik Rau
Syn Władysława i Franciszki z Nowaków, urodził się 25 października 1891 roku w Turowie. Do odbycia przymusowej służby wojskowej w armii niemieckiej został powołany 1 października 1909. W pierwszych dniach stycznia 1919 zbiegł z niej i natychmiast zgłosił się do oddziałów walczących z Niemcami w trwającym już kilka dni Powstaniu Wielkopolskim. W 1920 jako dowódca kompanii w 68. Pułku Piechoty Września, brał udział we wszystkich walkach tego pułku w wojnie polsko-bolszewickiej. Po wojnie, w 1921, ukończył kurs dowódców batalionów w Centrum Wyszkolenia Piechoty Dowództwa Okręgu Generalnego Poznań i objął dowództwo batalionu 68. Pułku Piechoty Września, a następnie 58 Pułku Piechoty w Poznaniu. Awans na majora otrzymał 1 stycznia 1927, a 7 marca 1931 został mianowany kwatermistrzem 78 Pułku Piechoty w Baranowiczach. Odznaczony Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918 - 1921 oraz Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.We wrześniu 1939 prawdopodobnie w składzie 78. Pułku Piechoty 20. Dywizji Piechoty Walczył na odcinku od wsi Turza Mała do wsi Rudno Jeziorowe, a następnie pod Mławą. Po wkroczeniu oddziałów Armii Czerwonej na wschodnie tereny Polski dostał się do niewoli sowieckiej. Osadzony w obozie specjalnym NKWD w Kozielsku, skąd wiosną 1940 został wywieziony i zamordowany w Lesie Katyńskim. Jego nazwisko znajduje się na liście wywozowej NKWD nr 022/3 z 9 kwietnia 194, pozycja nr 68, teczka personalna nr 667. Podczas ekshumacji prowadzonej wiosną 1943 przez specjalną komisję niemiecką przy udziale członków Komisji Technicznej PCKzidentyfikowany i oznaczony numerem AM1542. Przy jego zwłokach znaleziono m.in. własnoręcznie zrobiony kalendarz kieszonkowy z zakreśloną datą 12 kwietnia 1940, która może oznaczać datę śmierci. Pozostawił żonę Zofię z Idziorków.

Por. rez. Walenty Rogalczyk
Syn Stanisława i Jadwigi z Wieczorków, urodził się 26 stycznia 1901 roku w Niewierzu. Brał aktywny udział w Powstaniu Wielkopolskim, organizował drużyny powstańcze, z którymi walczył przede wszystkim na terenie powiatu szamotulskiego. Po Powstaniu, w maju 1919, złożył egzamin na III kurs Państwowego Seminarium Nauczycielskiego Męskiego w Koźminie. Jako ochotnik wstąpił do wojska, aby wziąć udział w wojnie polsko-bolszewickiej, walcząc w szeregach 2 Batalionu Radiotelegraficznego. Po zakończeniu wojny, w 1921, ukończył seminarium nauczycielskie i podjął pracę w tym zawodzie. Uczestniczył w pracach Towarzystwa Uczestników Powstania Wielkopolskiego. W 1925 odbył ośmiotygodniowe przeszkolenie w Batalionie Szkolnym przy Dowództwie Okręgu Korpusu II Grodno. W 1927 z wynikiem bardzo dobrym ukończył Instytut Pedagogiki Specjalnej i w Warszawie został kierownikiem Publicznej Siedmioklasowej Szkoły Powszechnej nr 78 dla dzieci trudnych wychowawczo. 1 września 1929 został mianowany podporucznikiem rezerwy i przeniesiony do 35. Pułku Piechoty w Brześciu nad Bugiem. Zmobilizowany do tego pułku we wrześniu 1939, po napaści Armii Czerwonej na Polskę 17 września, dostał się do niewoli sowieckiej. Osadzony w obozie specjalnym NKWD w Kozielsku, w kwietniu 1940, pozycja nr 29, teczka personalna nr 2161. Podczas ekshumacji prowadzonej wiosną 1943 przez specjalną komisję niemiecką, przy udziale członków Komisji Technicznej PCK, został zidentyfikowany i oznaczony numerem AM 2570.Pozostawił żonę i czworo dzieci.

Ppor. piech. posp. rusz. Jan Gieremek
Syn Sylwestra i Katarzyny z Fąferków, urodził się 15 maja 1899 w Szamotułach. Należał do organizacji o charakterze paramilitarnym - Polskiego Towarzystwa „Sokół”. Kiedy wybuchło Powstanie Wielkopolskie, walczył w 1 kompanii szamotulskiej. Po wyzwoleniu Wielkopolski, po zakończeniu Powstania, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Następnie otrzymał przydział służbowy do 55. Pułku Piechoty Leszno. W 1928 odbył ćwiczenia dla żołnierzy rezerwy w Batalionie Rezerwy Piechoty nr 5 i został przydzielony do oficerskiej kadry Okręgu Korpusu VII Poznań. W cywilu był restauratorem. Po 17 września 1939, po wkroczeniu Armii Czerwonej na wschodnie tereny Polski, został wzięty do niewoli sowieckiej i osadzony w obozie specjalnym NKWD w Starobielsku. W kwietniu lub w początkach maja 1940 przekazany przez kierownictwo obozu do dyspozycji UNKWD w Charkowie i zamordowany w budynku tego urzędu. Jego ciało wrzucono do dołu śmierci w Piatichatkach, na przedmieściach Charkowa. Nazwisko ppor. Jana Gieremka znajduje się na liście polskich oficerów z obozu w Starobielsku, pozycja nr 801. Brak jakichkolwiek informacji o najbliższej rodzinie.

Kpt. piech. Józef Antoni Skórnicki
Syn Andrzeja i Anny, urodził się 20 grudnia 1898 w Pniewach. Jako ochotnik wstąpił do polskich oddziałów walczących z Niemcami w Powstaniu Wielkopolskim, a następnie zgłosił się do Wojska Polskiego. Ukończył Wielkopolską Szkołę Podchorążych Piechoty w Poznaniu i otrzymał przydział do 58. Pułku Piechoty w Poznaniu na stanowisko dowódcy kompanii ciężkich karabinów maszynowych. W 1925 przeniesiony do służby w Korpusie Ochrony Pogranicza do 15. batalionu „Ludwikowo” oraz do dowództwa 5. Brygady. Następnie powrócił do 58. Pułku Piechoty, a w 1939 podjął pracę w Biurze Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. Był odznaczony Medalem Niepodległości i Srebrnym Krzyżem Zasługi. Wzięty do niewoli sowieckiej i osadzony w obozie specjalnym NKWD w Starobielsku. W kwietniu lub pierwszej połowie maja 1940 przekazany do dyspozycji funkcjonariuszy UNKWD w Charkowie, a następnie zamordowany w budynku tego urzędu. Jego ciało wrzucono do zbiorowego dołu śmierci w Leśnym Parku na przedmieściach Charkowa (Piatichatki). Nazwisko kpt. Józefa Skornickiego znajduje się na liście polskich oficerów z obozu w Starobielsku, pozycja nr 2924. Brak informacji o najbliższej rodzinie.

St. przod. PP Walenty Ludek
Syn Jana i Marii, urodził się 13 stycznia 1890 w Szamotułach. W latach 1914-918 służył w armii niemieckiej i w jej szeregach walczył w I wojnie światowej. Od 12 grudnia 1918 służył w Straży Ludowej w Szamotułach. Po rozpoczęciu walk Powstania Wielkopolskiego, od 1 stycznia 1919 brał udział w kompanii szamotulskiej, walcząc na froncie północnym pod Wronkami, Krzyżem, Lubaszem. Uczestniczył także w przejęciu z rąk niemieckich obozu ćwiczebnego w Biedrusku k. Poznania. W Policji Państwowej służył od 1919, najpierw na posterunkach na terenie województwa wielkopolskiego, a następnie w samym Poznaniu. W czasie służby był odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921 oraz Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości. We Wrześniu 1939 był kierownikiem Komisariatu w Poznaniu. Z chwilą wybuchu II wojny światowej został komendantem autobusowej kolumny ewakuacyjnej przemieszczającej się w kierunku wschodnich granic Polski. Po 17 września 1939 w okolicach Równego dostał się do niewoli sowieckiej. Został osadzony w obozie specjalnym NKWD w Ostaszkowie, na wyspie Stołbnyj, na jeziorze Seliger, skąd w trzeciej dekadzie kwietnia 1940 był przekazany do dyspozycji funkcjonariuszy UNKWD w Kalininie (obecnie Twer) i zamordowany w piwnicy budynku tego urzędu, a ciało wrzucono do zbiorowego dołu śmierci w lesie k. wsi Miednoje. Jego nazwisko znajduje się na liście wywozowej NKWD nr 037/3 z 20 kwietnia 1940, pozycja nr 61, teczka personalna nr 5584. Brak informacji o najbliższej rodzinie.

St. post. PP Wincenty Zieliński
Syn Jana i Antoniny ze Stachowiaków, urodził się 26 marca 1893 w Grylewie. W 1913 został powołany do odbycia obowiązkowej służby wojskowej w armii niemieckiej. Z chwilą wybuchu I wojny światowej skierowany na front, gdzie walczył aż do jej zakończenia w 1918. W grudniu tego roku zgłosił się do szamotulskiego oddziału powstańczego i z nim w styczniu 1919 walczył pod Wronkami, Obrzyckiem, Piotrowem i Lubaszem, a 5 stycznia brał udział w zdobyciu Czarnkowa. Do Wojska Polskiego wstąpił w 1920, otrzymał przydział do 36. Pułku Piechoty i wraz z nim brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Zgłosił się do służby w Policji Państwowej i w 1921 pełnił służbę w Policji Konnej w Poznaniu, a od 1922 kolejno na posterunkach w Piłce, od 1924 w Sarbii, w 1934 w Lubaszu i od maja 1935 do wybuchu II wojny światowej był komendantem Posterunku Policji w Niechanowie w powiecie gnieźnieńskim. Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, a także Srebrnym i Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę. Po 17 września 1939 w nieznanych okolicznościach dostał się do niewoli sowieckiej i osadzony został w w obozie specjalnym NKWD w Ostaszkowie, w zabudowaniach poklasztornych na wyspie Stołbnyj, na jeziorze Seliger. W ostatnich dniach kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji funkcjonariuszy UNKWD w Kalininie (Twer), a następnie zamordowany w piwnicy budynku tego urzędu. Ciało wrzucono do zbiorowego dołu śmierci w lesie koło wsi Miednoje. Jego nazwisko znajduje się na liście wywozowej NKWD nr 051/2 z 27 kwietnia 1940, pozycja nr 66, teczka personalna, nr 3930. Pozostawił żonę Stanisławę z domu Dymek oraz czterech synów - Zenona, Tadeusza, Ryszarda i Jana.

Na podst. J. Pańczakowa, M. Cichoń, Powstańcy Wielkopolscy w Grobach Katyńskich