Sieraków Historia Nieznana: Wincenty Czekała - powstaniec wielkopolski z Góry pod Sierakowem

Wincenty Czekała ukończył Szkołę Ludową w Górze. Po zakończeniu szkoły przez jakiś czas pracował w gospodarstwie rodziców. Później terminował w zawodzie cukiernika. Po zakończeniu praktyk pracował w zawodach gastronomicznych. W roku 1898 został powołany do służby wojskowej. Służył w 2. Regimencie Czarnych Huzarów w Poznaniu. W 1900 roku brał udział w karnej ekspedycji niemieckiej na dalekim wschodzie - w Chinach. Po zwolnieniu z wojska pracował w zawodzie w kraju i za granicą. Był członkiem Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, przez 5 lat przewodniczył pracom sekcji zawodów gastronomicznych. Po wielu zmianach miejsc pracy i zamieszkania w 1909 roku z Rothdorf w powiecie kościańskim przeprowadził się do Poznania. Bardzo angażował się w polskie życie społeczne. W dniu 20 VII 1912 r. wziął udział w tradycyjnym, choć nielegalnym, złożeniu przez delegację młodzieży rzemieślniczej wieńca z czerwonymi wstęgami przed pomnikiem A. Mickiewicza w Poznaniu (pomnik stał wówczas na tyłach kościoła p.w. Św. Marcina). Doszło wówczas do szamotaniny z policją niemiecką, która brutalnie rozpędziła manifestantów. Został wtedy aresztowany. Na głośnej rozprawie dnia 4 XII 1913 r. jak wielu innych demonstrantów został ukarany grzywną. Współorganizował Polski Związek Zawodowy Gastronomików. Był członkiem „Sokoła” i „Iskry”. Już drugiego dnia po wybuchu I wojny został ponownie wcielony do wojska do swojego macierzystego pułku strzelców konnych w Poznaniu. Dzięki umiejętnemu wykorzystywaniu różnych przypadłości zdrowotnych udało mu się uniknąć wymarszu na front. Zajmował się szkoleniem żołnierzy. Będąc członkiem organizacji „Związek Walki Czynnej” realizował pomiędzy polskimi żołnierzami program organizacji wykorzystując w tym celu także zajęcia służbowe (Instruktionsstunde). W trakcie prowadzenia takich zajęć został zdemaskowany przez dowódcę oddziału zapasowego majora von Pocent. Jedynie dzięki temu, że ten, pochodzący z francuskiej rodziny oficer niechętny był Niemcom i nie zrobił ze swojego odkrycia użytku służbowego, konspiracja nie zakończyła się sądem wojennym. Na krótko przed zakończeniem wojny światowej we współpracy z Janem Przybeckim, kapitanem rezerwy Franiszkiem Masadyńskim i porucznikiem rezerwy Antonim Wysockim organizował przyszłe oddziały powstańcze, pełniąc funkcję dowódcy plutonu. Na terenie Wildy, przy ulicy Różanej u pana Konrada Szopińskiego urządził tajną składnicę broni. Pod koniec października 1918 roku został przez Kazimierza Sporakowskiego seniora wtajemniczony w istnienie tajnego magazynu broni i amunicji Polskiej Organizacji Wojskowej przy ul. Półwiejskiej 40. Magazynem tym zarządzali jego synowie oraz bracia Materna. Wtedy też został przyjęty do Polskiej Organizacji Wojskowej Zaboru Pruskigo (POW zp).

Już jako członek POW byłego zaboru pruskiego miał znaczący udział w pracach przygotowawczych do Powstania Wielkopolskiego. Potajemnie zdobywał broń i materiały wojenne dla organizacji z niemieckiej komendy placu. Zadanie ułatwiał mu stosunkowo wysoki stopień wojskowy i pełniona funkcja. Zdobytą broń przechowywano u pana Sporakowskiego przy ul. Półwiejskiej i pana Cinskiego przy ul. Wrocławskiej 18. W okresie ożywionej aktywności Rady Robotniczo-Żołnierskiej brał czynny udział we wszystkich pracach przygotowawczych do powstania.

Jako ochotnik brał czynny udział z bronią w ręku w walkach ulicznych na terenie miasta Poznania od 27 XII 1918 r. Dnia 28 XII 1918 r. z polecenia Mieczysława Palucha zorganizował pierwszy oddział jazdy. Uczestniczył, pod dowództwem porucznika M. Bączkowskiego, w akcji zakończonej zdobyciem arsenału przy ul. Garbary. Następnie brał udział w walkach o część „Fortu Grollmann” od strony ul. Kościuszki i więzienie wojskowe. Tam jako jeden z pierwszych powstańców zabezpieczył całą zdobycz m.in. broń, amunicję, mundury i kożuchy oraz 40 koni wojskowych. Przez cały okres stacjonowania w „Forcie Grollmann” utrzymywał swój oddział na własny koszt. Zaopatrzył także, na własny koszt, cały pierwszy szwadron polskich ułanów w proporczyki o barwach narodowych. Dnia 1 I 1919 r. został zluzowany przez ob. Siewicza i przeniesiony, po zwolnieniu przez dowódcę – kapitana Pniewskiego z dotychczasowych obowiązków. Przekazał wówczas konie formującego się powstańczego pułku strzelców konnych (Straży Poznańskiej), późniejszego 15. Pułku Ułanów i został oddelegowany do pracy w biurze werbunkowym kawalerzystów. Był współorganizatorem pułku pod dowództwem rotmistrz Kazimierza Ciążyńskiego, a później majora Józefa Lassowa. Jego bezpośrednimi przełożonymi byli: Michał Bączkowski, kpt. Adam Białoszyński i rtm. Kazimierz Ciążyński. Po akcji powstańczej w Poznaniu, pełnił służbę jako oficer do specjalnych poruczeń, zaangażowany w służbę patrolową i wartowniczą. Był także instruktorem w tworzącym się 1. Pułku Ułanów Wielkopolskich. Został zwolniony ze służby jako rocznik niepoborowy 25 III 1919 r. W czasie swojej powstańczej służby awansował kolejno ze stopnia wachmistrza na stopień starszego wachmistrza, a na koniec kariery wojskowej wachmistrzem sztabowym. W powstaniu walczył także jego starszy brat Walenty.

W okresie międzywojennym był aktywnym członkiem licznych stowarzyszeń sportowych, szczególnie jednak zaangażował się w wioślarstwie i w hokeju na trawie, którego drużyny był współorganizatorem. Od 8 VII 1925 r. mieszkał we własnym już mieszkaniu przy ulicy Gajowej 4. Kolejne adresy to, własny lokal przy ul. Strzeleckiej 30 i Podgórnej 4. Ten ostatni adres to jednocześnie siedziba jego cukierni. Bardzo angażował się w sprawy środowiska Powstańców Wielkopolskich. Do Związku Powstańców i Wojaków wstąpił już w 1922 roku. Reklamował się w czasopiśmie „Powstaniec Wielkopolski”, polecając między innymi na okres zimowy własnej produkcji „Antygrypinę”. Należał, os 15 I 1936 r. do Towarzystwa Powstańców Wielkopolskich. Był nawet członkiem Zarządu Głównego organizacji. Brał udział w pracach komisji konsolidacyjnej, która przygotowywała fuzję dwóch głównych i najaktywniejszych organizacji kombatanckich. Był członkiem założycielem Towarzystwa Byłych Żołnierzy 1. Pułku Ułanów Wielkopolskich (15. Pułku Ułanów Poznańskich). W roku 1933 został wybrany wiceprezesem Towarzystwa.

Drugiego dnia po wkroczeniu Niemców do Poznania został zatrzymany. Był więziony jako zakładnik. Został zwolniony dopiero 5 XI 1939 r. z powodu choroby nerwowej. Musiał jednak codziennie meldować się w siedzibie Gestapo (przedwojenny Dom Żołnierza). Mieszkał wówczas przy Hindenburgstr. 4. Pozbawiony mieszkania i ponownie zatrzymany 1 XII 1939 r. został osadzony w obozie przesiedleńczym Poznań Główna. Stąd deportowany do Generalnej Guberni (lista transportowa nr 3, s. 2). W latach 1940-1945 mieszkał w Ostrowcu Kieleckim (Świętokrzyskim) i Radomiu.

Po oswobodzeniu Poznania wrócił do miasta. Przy pomocy dzieci i jak sam pisze: dobrych ludzi, odrestaurował mocno zniszczony w trakcie działań wojennych lokal gastronomiczny. Prowadził go do 1948 roku, kiedy to został mu odebrany przez władze komunistyczne. Uzyskał wówczas niewielką rentę. Był członkiem ZBoWiD – środowisko Powstańców Wielkopolskich. Legitymacja nr 224186. Mieszkał wtedy przy ul. Poznańskiej 25 m. 4.

Zmarł 21 VIII 1968 r. Został pochowany w Poznaniu na cmentarzu junikowskim pole: 1, rząd: A, miejsce: 52.

Ożenił się z Ludwiką z d. Jankowiak (ur. 19 IX 1879 r. w miejscowości Dominowo - USC Michałowo, córka Józefa J i Antoniny z d. Mesznerowskiej). Dzieci: Zofia (ur. 21 II 1906 r.– 1994 primo voto Niklasiewicz secundo voto Szulc), Stanisław Edmund (ur. 6 XI 1907 r.), Helena (1909), Jadwiga (ur. 27 IX 1911 r. – 2008 po mężu Konieczna), Felicjan Ludwik (1913 – 2018).

Odznaczenia: Brązowy Krzyż Zasługi, Medal 10-Lecia, Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921, Krzyż za Waleczność – Naczelnej Rady Ludowej, Złoty Krzyż Federacyjny (Krzyż Służby Rzeczpospolitej Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny), Wielkopolski Krzyż Powstańczy (nr: 12.17.-0.1046 z dnia 17 XII 1958).

Składany był także wniosek o odznaczenie Srebrnym Krzyżem Zasługi jednak nie udało się potwierdzić czy został przyznany.

Źródła: APP, zesp. 1415, syg. 402: Życiorysy powstańców wielkopolskich, s. 64-66; WBH, I.487.11273; Lista odznaczonych WKP-WTG Gniazdo; Zarys historii powstania Towarzystwa byłych Żołnierzy1. Pułku Ułanów Wielkopolskich (15. Pułku Ułanów Poznańskich) oraz Lista członków Towarzystwa, 1934, s. 9, 11, 26, 36, 51, 68, 76; GP, nr 282, 26 XI 1955; straty.pl (12 VII 2019); e-kartoteka.pl (d. 12 IX 2020); kwerenda genealogiczna Ewa Alicja Slomska;